Kapliczka św. Jana Nepomucena

W samym sercu Knurowa, na skrzyżowaniu ulic Dworcowej i księdza Koziełka, znajduje się miejsce, które od ponad stu lat przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i przyjezdnych. Kapliczka św. Jana Nepomucena, ufundowana w 1919 roku, to nie tylko piękny przykład małej architektury sakralnej, ale również cenny zabytek, będący świadkiem przemian miasta i regionu. Jej obecność przypomina o dawnych zwyczajach, religijności oraz trosce o bezpieczeństwo i dobrobyt społeczności. Spacerując w jej pobliżu, łatwo poczuć atmosferę minionych epok i zrozumieć, jak ważną rolę pełniła w codziennym życiu mieszkańców Knurowa.

Historia i fundacja kapliczki

Kapliczka św. Jana Nepomucena została ufundowana przez Franciszkę Szulcową w 1919 roku, w czasach, gdy Knurów przechodził dynamiczne przemiany związane z rozwojem przemysłu i napływem nowych mieszkańców. Od samego początku pełniła rolę miejsca modlitwy, zadumy i ochrony – św. Jan Nepomucen, patron chroniący przed powodziami i nieszczęściami, cieszył się w regionie ogromnym kultem. Uroczystego poświęcenia kapliczki dokonał miejscowy proboszcz ks. J. Gladisch. Przez lata obiekt ten był nie tylko miejscem kultu religijnego, ale także symbolem lokalnej tożsamości i przywiązania do tradycji.

Architektura i detale artystyczne

Kapliczka wyróżnia się późnobarokową formą i starannym wykonaniem. Zbudowana z cegły, na planie sześciokąta, jest jednokondygnacyjna i nakryta sześciopołaciowym, łamanym dachem namiotowym o charakterystycznym, ugiętym profilu. Elewacje składają się z pięciu pełnych ścian, utworzonych przez filary wsparte na wysokim, dekoracyjnym cokole. Między filarami znajdują się murowane wypełnienia, całość zaś jest tynkowana i bielona, co nadaje kapliczce lekkości i elegancji. Od frontu kapliczka jest otwarta na szerokość jednej ściany, co pozwala na bezpośredni widok na figurę świętego. Po obu stronach wejścia znajdują się owalne okna, które doświetlają wnętrze i podkreślają symetrię budowli.

Najważniejszym elementem kapliczki jest polichromowana, ponadnaturalnej wielkości figura św. Jana Nepomucena, wykonana z piaskowca. Rzeźba przedstawia świętego w charakterystycznej pozie, z lekko uniesionym palcem wskazującym, co symbolizuje dochowanie tajemnicy spowiedzi. Bogato drapowane szaty kapłana oraz wyrazista mimika twarzy świadczą o kunszcie nieznanego artysty. Figura stoi na wysokim, dwustopniowym cokole, ozdobionym reliefami z motywem obłoków, puttami trzymającymi klucze i zamkniętą księgą, a także inskrypcją upamiętniającą fundację. Całość kompozycji sprawia wrażenie harmonii i spokoju, zachęcając do chwili refleksji.

Znaczenie kulturowe i religijne

Kapliczka św. Jana Nepomucena od początku była miejscem szczególnym dla mieszkańców Knurowa. W czasach, gdy powodzie i inne klęski żywiołowe stanowiły realne zagrożenie, święty Jan Nepomucen był uznawany za opiekuna i orędownika, do którego zwracano się z prośbą o ochronę. Kapliczka stała się miejscem codziennej modlitwy, a także punktem spotkań podczas lokalnych uroczystości i procesji. Jej obecność w krajobrazie miasta przypomina o dawnych czasach, kiedy to religijność i wspólnota odgrywały kluczową rolę w życiu mieszkańców.

Warto podkreślić, że kapliczka przetrwała liczne zawirowania historyczne, w tym okresy wojen i przemian społecznych. W latach 2011–2015 przeprowadzono kompleksową restaurację obiektu, przywracając mu pierwotny kształt dachu oraz odświeżając polichromię figury na podstawie zachowanych warstw malarskich. Dzięki temu kapliczka odzyskała dawny blask i znów stała się jednym z najważniejszych zabytków Knurowa, wpisanym do rejestru zabytków województwa śląskiego.

Współczesność i otoczenie kapliczki

Obecnie kapliczka św. Jana Nepomucena znajduje się na niewielkim skwerze, w otoczeniu zieleni i w pobliżu pasieki. Mimo upływu lat, miejsce to nie straciło swojego uroku – wręcz przeciwnie, zyskało nowy wymiar jako przestrzeń sprzyjająca zadumie i wyciszeniu. Otoczenie kapliczki jest zadbane, a jej bliskość do centrum miasta sprawia, że łatwo tu trafić podczas spaceru lub rowerowej wycieczki po Knurowie. W sąsiedztwie znajduje się również masywna sylwetka kościoła pw. Świętych Cyryla i Metodego, co dodatkowo podkreśla sakralny charakter tej części miasta.

Kapliczka św. Jana Nepomucena w Knurowie jest obiektem ogólnodostępnym przez całą dobę, bez konieczności zakupu biletów. Dojazd możliwy jest zarówno samochodem, jak i komunikacją miejską – przystanki autobusowe znajdują się w pobliżu skrzyżowania ulic Dworcowej i ks. Koziełka. Zwiedzanie nie wymaga wcześniejszych rezerwacji, a miejsce najlepiej odwiedzać w ciągu dnia, by w pełni docenić detale architektoniczne i artystyczne kapliczki.

Podsumowanie

Kapliczka św. Jana Nepomucena w Knurowie to nie tylko cenny zabytek, ale także wyjątkowe świadectwo historii, religijności i tradycji regionu. Jej starannie odrestaurowana bryła, misternie wykonana figura świętego oraz malownicze otoczenie sprawiają, że miejsce to zachwyca zarówno miłośników historii, jak i osoby poszukujące chwili wytchnienia od codziennego zgiełku. Kapliczka stanowi ważny punkt na mapie zabytków Knurowa i doskonały przykład, jak dbałość o dziedzictwo kulturowe pozwala zachować pamięć o przeszłości. Spacerując w jej pobliżu, można poczuć ducha dawnych czasów i zrozumieć, jak wielką rolę odgrywała w życiu lokalnej społeczności.