Drewniany kościół św. Wawrzyńca (obecnie w Chorzowie)

W sercu Chorzowa, na malowniczej Górze Wyzwolenia, znajduje się jeden z najbardziej fascynujących zabytków drewnianej architektury sakralnej Górnego Śląska – kościół św. Wawrzyńca. Jego historia sięga końca XVI wieku, a niezwykła droga, jaką przeszedł z Knurowa do obecnej lokalizacji, czyni go nie tylko perłą na Szlaku Architektury Drewnianej, ale i wyjątkowym świadkiem dziejów regionu. Spacerując wśród zieleni, w cieniu wiekowych drzew i kamiennego muru, można poczuć atmosferę dawnych wieków i podziwiać kunszt dawnych mistrzów ciesielskich.

Historia kościoła św. Wawrzyńca

Pierwotnie świątynia została wzniesiona w 1599 roku w Knurowie, gdzie przez ponad trzy wieki służyła lokalnej społeczności. Nie była to jednak pierwsza budowla sakralna w tej miejscowości – wcześniejsze wzmianki o kościele w Knurowie pochodzą już z 1305 roku. Nowy modrzewiowy kościół powstał po zniszczeniu poprzedniej świątyni i szybko stał się centrum duchowego życia wsi. W latach 20. XX wieku, wraz z budową nowego murowanego kościoła, drewniany obiekt przestał być używany i groziło mu popadnięcie w ruinę.

Decyzja o przeniesieniu kościoła zapadła w 1935 roku. Cała operacja była skomplikowana i wymagała zarówno przygotowań technicznych, jak i prawnych. Prace nad demontażem i transportem świątyni trwały kilka miesięcy, a nadzór nad nimi sprawował Komitet Zabytkowego Kościółka. Ostatecznie w latach 1936–1938 kościół został przeniesiony na Górę Wyzwolenia w Chorzowie, gdzie 16 października 1938 roku odbyło się jego uroczyste poświęcenie.

Architektura i wystrój świątyni

Kościół św. Wawrzyńca to klasyczny przykład śląskiej architektury drewnianej. Zbudowany z modrzewiowego drewna, posiada konstrukcję zrębową, a jego główna nawa ma plan zbliżony do kwadratu. Do nawy przylega trójbocznie zamknięte prezbiterium z prostokątną zakrystią od zachodu. Od strony zachodniej wznosi się wieża o konstrukcji słupowej, wyżej przechodząca w zrębową, zakończona ostrosłupowym hełmem. Dachy pokryte są gontem, podobnie jak soboty – charakterystyczne zadaszenia okalające świątynię, które niegdyś chroniły wiernych przed deszczem i wiatrem.

Wnętrze kościoła zachwyca polichromowanym stropem, którego malowidła wykonał Stefan Kątski. Wyposażenie świątyni jest głównie barokowe, z licznymi złoceniami. W ołtarzu głównym znajduje się obraz patrona – św. Wawrzyńca, a boczne ołtarze poświęcone są Matce Bożej Różańcowej i św. Barbarze. Na szczególną uwagę zasługuje gotycka rzeźba Pięknej Madonny z Knurowa z pierwszej połowy XV wieku oraz rzeźba św. Anny Samotrzeciej. W przedsionku zachowała się również kamienna kropielnica z XV wieku.

Znaczenie i ochrona zabytku

Kościół św. Wawrzyńca od 1956 roku znajduje się w rejestrze zabytków jako obiekt o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej i kulturowej. Przez lata przeszedł liczne prace konserwatorskie, które pozwoliły zachować jego oryginalny charakter. Od 1978 roku pełni funkcję kościoła parafialnego, a od 1991 jest własnością parafii. Jego obecność na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego sprawia, że jest chętnie odwiedzany przez miłośników historii i architektury z całej Polski.

Najcenniejsze elementy wyposażenia

Najstarsze i najcenniejsze elementy wyposażenia, w tym niektóre rzeźby i obrazy, zostały w okresie międzywojennym przekazane do Muzeum Śląskiego, a obecnie można je oglądać w zbiorach Muzeum Archidiecezjalnego. Mimo to wnętrze kościoła zachowało wiele oryginalnych detali, które przyciągają uwagę zarówno znawców sztuki, jak i zwykłych zwiedzających.

Informacje dla odwiedzających

Kościół św. Wawrzyńca znajduje się przy ul. Konopnickiej 29 w Chorzowie, na terenie Góra Wyzwolenia. Zwiedzanie możliwe jest po wcześniejszym umówieniu się – kontakt: [email protected] lub telefonicznie pod numerem 32 780 99 61. Wstęp do kościoła jest bezpłatny, jednak podczas zwiedzania należy zachować ciszę i szacunek dla miejsca kultu. Dojazd możliwy jest zarówno komunikacją miejską (autobusy i tramwaje w kierunku centrum Chorzowa), jak i samochodem – w okolicy dostępne są miejsca parkingowe. Warto połączyć wizytę z wejściem na pobliską wieżę widokową „Prezydent”, dawny szyb kopalniany, która znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła.

Podsumowanie

Drewniany kościół św. Wawrzyńca w Chorzowie to nie tylko zabytek o unikalnej wartości historycznej, ale także miejsce, w którym historia, sztuka i duchowość splatają się w wyjątkowy sposób. Przeniesiony z Knurowa, zachował swój pierwotny urok i autentyczność, stanowiąc żywy pomnik przeszłości regionu. Spacer po jego wnętrzu pozwala przenieść się w czasie i docenić kunszt dawnych rzemieślników oraz bogactwo śląskiego dziedzictwa. To miejsce, które warto odwiedzić nie tylko z uwagi na jego architektoniczne walory, ale także dla niepowtarzalnej atmosfery i spokoju, jaki oferuje w sercu tętniącego życiem miasta.